| Գլխաւոր » Յօդուածներ |
| Մատենացանկի նիւթեր: 36 Ցուցադրուած նիւթեր: 1-10 |
Էջեր: 1 2 3 4 » |
|
Միտքը, խաւսքը զաւրութիւն ունեն, եւ դա հրաշալի գիտեն ու կիրառում են թաքնագէտները, մշակուած կերպաբանութիւնից (methodology) եւ խաւսքարուեստի ճարտարագործութիւնից (techniques) աւգտուում են հրապարակախաւսներն ու ճարտասանները, մեզնից իւրաքանչիւրն էլ իր կենսափորձից ձեռք է բերում որոշակի գիտելիքներ։ Լեզուի իւրաքանչիւր բառ իր ոյժն ու թափն ունի (energy)։ Բառերը իրենց նպատակակէտին ձգտող նիւթական ալիքներ են։
Ամէն ինչ մտքից է սկիզբ առնում։ Իսկ միտքը նոյնպէս նիւթական է ու ձգտում է իրականանալ։ Խնդիրն այն է, որ առանց լեզուի մենք չենք կարողանում մտածել, իւրաքանչիւրը մտածում է որեւէ լեզուով, լեզուից դուրս մտածողութիւն չկայ։ Եւ վտանգաւոր է լեզուին կատարելապէս չտիրապետելով մտքեր յղել տարածութիւն, եւ առաւել եւս՝ դրանք արտաբերել։ Երբ մտածում ես՝ «միգուցէ լուսաբացը յաղթանակով դիմաւորենք», արդէն լեզուամտածողութեան մէջ անթոյղատրելի սխալ է սպրդում, որ արձակուած նետի պէս սլանում է դէպի նպատակակէտ։ Հայերէնում կան երկու հակադիր հասկացութիւններ՝ «գուցէ» եւ «մի՛ գուցէ»։ Չգիտեմ՝ որ պահից գրաբարեան «գոլ» (գոյութիւն ունենալ) բայի ըղձական այս երկու ձեւերը հոմանիշ վերաբերականներ դարձան, բայց նրանք ոչ թե պարզապէս տարաբնոյթ, այղ ճիշդ միմեանց հակադիր իմաստներ ունեն. նրանցից մեկն արտայայտում է «երանի լինի, թող լինի», մեւսը՝ «երանի չլինի, չլինի թե» իմաստը։ |
 Ինչպէ՞ս տարբերել մշակոյթ գողացող եւ սրիկայաբար իւրացնող պետութիւնը մշակոյթ ստեղծող եւ նրա վրայ յենուող պետութիւնից...Ցաւոտ հարց է, մանաւանդ երբ յաճախ առաջինը երկրորդի տեղ է ընդունւում, առաւել եւս երբ հաւասարութեան նշան է դրւում կողոպտուածի ու գողի միջեւ... Երկու այս որակները ակնյայտ կերպով տրամագծօրէն հակադիր են միմեանց։ Բայց իրականութիւնն այն է, որ կարելի է ստեղծել, նոյնիսկ ստեղծուած են եւ կիրառւում են այդ որակները բնորոշող երկու նոյնահունչ բառեր։ Իսկ այս ամէնի զաւեշտն ու անհեթեթութիւնն այն է, որ արդի ուղղագրութեամբ դրանք ունեն գրութեան մէկ ձեւ՝ «մշակութահեն»։ Եւ սա, հասկանալի տրամաբանութեամբ, բոլորովին էլ եզակի դէպք չէ։ ... Մինչդեռ դասական կամ մեսրոպեան ուղղագրութիւնը նման դէպքերում ոչ մի թիւրիմացութեան տեղ չի թողնում, որովհետեւ ի սկզբանէ յստակեցրել է խնդիրը իր կուռ ու անշրջանցելի տրամաբանութեամբ։ Նա առաջարկում է «մշակութահէն» եւ «մշակութայեն» տարբերակները։ Առաջին բառի հէն-ը նշանակում է աւազակ, երկրորդինը գրաբարեան յենուլ (յենուել) բառի յեն արմատն է։ Եզրակացութիւնս մէկն է. որպէսզի պետութիւնը լինի մշակութայեն, պէտք է այն կառուցողները նախ եւ առաջ արմատականօրէն տարբերակեն յափշտակողին ստեղծողից... Զուր չեն մեր նախահայրերը գաղափարները տեղաւորել արմատների մէջ, եւ իւրաքանչիւր արմատ-նշան օժտուել է որոշակի ինքնաբաւ խորհուրդով... Բառարմատները տարողունակ խորհրդ+ա+նշաններ են, ... որոնք տասնամեակներ առաջ յափշտակուել են մեզնից, ... իսկ մենք դեռ տարակուսում ենք վերադարձնել... 08.10.2016
Լուսինէ Աւետիսեան
|
|
|